Sibiryanın Mavi Gözünün sırrı

Dünyanın en derin gölü ''Sibirya'nın Mavi Gözü'' denilen Baykal Gölü'nün dibine 2009'da inilmişti ama henüz gölde genelde her Nisan ayında oluşan kara çemberlerin sırrı çözülebilmiş değil. Temmuz ayında indirilen denizaltıyla yapılan araştırmaların sonucu bu tuhaf doğa olayının da sırrını çözebilir. Baykal'ın dibinde deniz veya okyanustakinden daha aka gaz hidrat yatakları bulundu.

Dünya üzerindeki en derin yarıklardan biri olan 636 kilometre uzunluğunda en geniş yeri 79.5 km'lik gölün tabanı deniz seviyesinin 1285 metre altında ve derinliği de 1637 metre ama dibindeki tortu katmanının 7 km kalınlığında olduğu tahmin ediliyor. 22 adası bulunan gölde tatlısu fokları da yaşıyor.

Bilimadamları, uydu fotoğraflarından ilk kez 1999'da göldeki buz katmanları içinde kara çamberler farketmiş, bu çemberler her yıl gölün farklı yerlerinde ve genelde de Nisan aylarında görülür olmuştu. Ama bunarın sırrı çözülememiş, dibindeki tortu tabakasındaki doğal gaz hareketlerine bağlanmıştı. Graben-çökme gölü olan Baykal'da termal akış ve sismik hareketlerde son yıllarda artan bir yoğunluk var. Dipteki doğal gazın baloncuklar gibi yüzeye çıktığı ve bunlarında buz kütlelerini eritirken kara çemberlerin oluşmasına sebep olduğu da düşünülüyor.

Baykal'da a??rba?l? sismik aktivite ve tektonik değişiklikler de oluyor. Gölün dibine hususi denizlatıyla inen bilimadamları tabanda dünyanın başka hiçbir deniz veya okyanusunda bu denli bulunmayan gaz hidrat yatakları keşfetti. Gaz hidrat, su ve metan gazının müsait ısı ve basınç koşullarında donmasıyla oluşuyor. Müsait koşullarda çıkartıldığında mat haldeki gaz hidrat 164 kat genişleyerek, gaz ve LPG'ye dönüşebiliyor. Günümüz teknolojisi henüz deniz dibindeki gaz hidratı işlemeye yetmiyorsa da pak ve kuvvetli bir yakıt olan gaz hidrattan faydalanmak için çalışmalar sürüyor.

Dünyadaki gaz hidratların çoğu derin deniz tabanı altında binlerce kilometrekarelik alanı kaplıyor. Dünya çapında gaz hidratlarda tutulan metan gazı miktarının dünyadaki tüm fosil yakıtlarında tutulan karbonun iki katı olduğu belirtilirken, dünyadaki gaz hidrat yatakları rezervinin 3 bin 700 trilyon ile 10 milyon trilyon metre küp arasında olduğu tahmin ediliyor.