![]() |
![]() |
#1 |
![]() |
![]() Bayburt İli Genel Özellikleri [Foruma üye olmadığınız sürece forum içeriğindeki bağlantıları görüntüleyemezsiniz. Foruma üye olmak için TIKLAYIN!]
Bayburt, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde bulunan bir ildir. İl nüfusu 84.241'dir. Bu nüfusun % 67,7'si şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 3.746 km2'dir. İlde km2'ye 22 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 25’dir.) İl merkezinin denizden yüksekliği: 1555 m'dir. 04 Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 3 ilçe, 5 belediye, bu belediyelerde 28 mahalle, ayrıca 170 köy bulunmaktadır. Tarihçe Bayburt şehrinin adı; eski Kafkas dillerden birini konuşan Urartu/Khaldiler'in bölgeye egemen olduğu dönemlerde, Khalt (Halti) halkı arasında gerçekleşen Hint-Avrupa dili Mitanni göçmenlerinin sızmaları sonucunda verilmiştir. Khaltlar'ın arasına yerleşmek üzere bölgeye gelen grupların verdiği söyleniş şekliyle Bagbartu sözcüğü Mitannice'den gelmektedir. Bayburt tarihinin bilinen geçmişi Anadolu'nun köklü kavimlerinden Azzi ve Hayasalar'la başlar. Onu Hatti, Hitit ve Urartu izler. Günümüzde dahi; Karadeniz halkı, sahil boyunda yerleşenlerine (tamamen olmasa bile) Laz, iç ve dağlık kesimlerde yerleşenlerine Halt demektedir. Doğu Karadeniz'in iç kesimlerinde Yusufeli ile Şebinkarahisar arasındaki dağlık hat boyunca uzanan bölge; Urartu'nun Baş Tanrı'sı olan Khalt'ın izinden gidenlerin yurdu anlamına Haldia olarak tarih boyunca adlandırılmıştır. Bölge MÖ 7. yüzyılda ilkin Kimmer, ardından İskit akınlarına uğrar. Urartu yıkılır ve bölgeye gelen Kraliyet İskitler'i o döneme göre Anadolu'nun en büyük kenti olan Gymnias'ı kurarlar. Gymnias kentinin bugünkü Bayburt ilinin sınırları içinde ve kuzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Konuyla ilgili olarak daha detaylı bilgi için Anabasis'in "Onbinlerin dönüşü" adlı kitabına bakılabilir. İskit egemenliği Ortadoğu'da sona erdikten sonra, bir dönem Ermeni ve daha sonra bölgemizin ünlü tarihçisi Mahmut Goloğlu'nun deyişiyle "Anadolu'nun ilk millî devleti: Pontos" devleti sınırları içinde kalan Bayburt, Pontos devletinin Helen etkisiyle kimlik değiştirmesi ve ardından da Pontos'un Roma tarafından yıkılmasıyla yeni bir döneme geçmiştir. Bayburt'un bir müddet Roma İmparatorluğu hakimiyetine girdiği ve bu imparatorluğun ikiye ayrılması üzerine Doğu Roma toprakları içinde kaldığı bilinmektedir. Bizans İmparatorluğu teşkilatına göre ülke, bugünkü eyaletlere benzer birtakım temalara ayrılmıştı. Bayburt, Haldia Themasına bağlıydı ve bu eyaleti meydana getiren yedi piskoposluğun dördüncüsünü meydana getiriyordu. İmparator I. Justinianus tarafından kalesinin tahkim ve tamir edildiği bilinen Bayburt, Arap fetihleri sırasında Bagratlı Hanedanının hakimiyeti altında bulunmaktaydı. Bayburt ve yöresi, Türkmenlerinin Anadolu'da ilk yerleştikleri bölgelerdendir. Tuğrul Bey'in Anadolu seferi (1054) sırasında Bayburt, Çoruh nehri ve Karadeniz dağlarına (Parhar) uzanan sahalara akınlarda bulunan Selçuklu kuvvetlerinin hücumlarına maruz kaldı ise de fethedilemedi. Kesin Türk hakimiyeti Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra gerçekleşti. Şehir 1072'den 1202'ye kadar bazen Erzurum yöresinde hüküm süren Saltuklu Beyliği'nin bazen de Danişmentliler'in hakimiyetinde kaldı. Bir ara I. Aleksios'un kumandanı Theodoros Gavras tarafından işgal edildiyse de, kısa süre sonra yeniden Danişmentliler'in hakimiyetine girdi. (1098) Selçuklu Hanedanı 1202'de Saltuklu Beyliği'ne son verince Bayburt'u da ele geçirdiler. Bayburt'un asıl gelişmesi, Türkmen Şahı Süleyman Şah'ın kardeşi Erzurum Meliki Mugisuddin Tuğrul Şah ve oğlu Cihan Şah (1020-1230) döneminde oldu. Tuğrul Şah Bayburt kalesini yeniden inşa ve tahkim ettirdi. I. Alâeddin Keykubad tarafından Moğollara karşı sınırlar kuvvetlendirilirken Bayburt da Erzurum ile birlikte Konya'ya bağlandı. 1243 Kösedağ Muharebesi'nin ardından Moğolların Anadolu'yu istilası esnasında yapılan anlaşma gereği Bayburt, Selçukluların kontrolünde kaldı. Bu durum 1291'de burada Giyaseddin Mesud tarafından para bastırılmasından anlaşılmaktadır. Türkmen olan ve Türkçe konuşan, İlhanlılar ve Safaviler devrinde Tebriz-Trabzon yolu üzerinde bulunması sebebiyle daha da gelişen Bayburt, Ceneviz ve Venedik kervanlarının konakladığı bir yerdi. Moğolistan'a giderken buraya uğrayan Marko Polo şehirde zengin Gümüş madenlerinin bulunduğunu belirtir. Hatta İlhanlılar buradan yüklü bir vergi geliri temin ediyorlardı. Bu dönemde Darül Celal adı ile anılan ve iktisadi bakımdan canlılık kazanan şehir aynı zamanda bir kültür merkezi durumundaydı. Burada Mahmudiye ve Yakutiye medreseleri kurulmuş, Mevlevilik gelişme göstermiş, ayrıca ahilik teşkilatı da yayılmıştı. Son İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han'ın ölümünden sonra (1334) Bayburt, Eretnaoğulları'nın eline geçti. Zaman zaman Erzincan Beylerinin hücumlarına uğrayan şehir, bir ara Mutahharten'in idaresine girdi. Fakat çok geçmeden Kadı Burhaneddin zamanında, Akkoyunlu beylerinden Kutlu Bey oğlu Ahmet Bey'in yardımı ile alındı ve Ahmet Bey'e ikta olarak verildi. Bir ara Karakoyunluların da eline geçen şehir sonra tekrar Akkoyunluların eline geçti ve uzun süre öyle kaldı. Bayburt yöresi 1501'de bir ara Türkmen, Safeviler tarafından alındı. Bu dönemde Trabzon valisi olan Yavuz tarafından bu bölgeye akınlar yapıldı (1507). Yavuz tahta çıktıktan sonra da çıktığı İran seferinde bir kısım kuvvetlerini Bayburt üzerine gönderdi. Ekim 1514'te Bayburt Şah İsmail'in elinden alındı. Bundan sonra Bayburt Erzincan ile birlikte Trabzon Beyi Bıyıklı Mehmet Paşa'ya verildi ve Sancak merkezi ilan edildi. Kanuni'nin İran seferi sırasında önemi daha da artan Bayburt Kalesi 1541'de esaslı bir tamir gördü. 1553'te Türkmen, Şah İsmail'in oğlu Şah Tahmasb'ın akınlarına şahit olunduysa da, bundan sonra 19. yüzyıla kadar önemli bir olay yaşanmadı. 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşı esnasında Rus birliklerinin işgaline uğradı. 1878 ve 1916'da Ruslar tarafından yeniden işgal edilen Bayburt bu işgaller sırasında önemli oranda tahrip edildi. 15 Ekim 1920'de (Hicrî 1 Safer 1339) Ermeniler, Bayburt'un 99 köyünde 7412 hanenin tahrip edilip 1387 Müslümanın öldürüldüğü geniş çaplı bir katliam gerçekleştirmiştir. 1927'ye kadar Erzurum'a bağlı olan Bayburt bu tarihte Gümüşhane'ye bağlandı. 21.06.1989 tarihinde 3578 sayılı yasa ile il statüsüne kavuştu. İl olduğunda Bayburt İli Bayburt ilçesi Merkez bucağına bağlı 101, Bayburt ilçesi Maden bucağına bağlı 21, Aydıntepe ilçesi Merkez bucağına bağlı 25, Demirözü ilçesi Merkez bucağına bağlı 30, çoğunluğu köy olmak üzere toplamda 177 yerleşim birimi vardı. Coğrafya Bayburt ili 40 derece 37 dakika kuzey enlemi ile 40 derece 45 dakika doğu boylamı, 39 derece 52 dakika güney enlemi ile 39 derece 37 dakika batı boylamı arasında yer alır. Doğu ve Güneydoğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrili Anadolu'nun kuzey-doğusunda Çoruh nehri kenarında ve denizden 1550 metre yükseklikte kurulmuş 3652 km² yüzölçümü olan bir ildir. Bayburt ve çevresi yeryüzü şekilleri bakımından genel olarak üç bölümden oluşmaktadır. Birincisi sahanın batı yarısını oluşturan Bayburt ovası, ikincisi akarsuların oluşturduğu vadiler ve üçüncüsü de yörenin etrafını çevreleyen ve doğu yarısında yer tutan dağlık alanlardır. Yaklaşık 900 km²'yi bulan Bayburt ovası 1450-1750 metre arasında değişen yüksekliktedir. Arazinin %45'ini oluşturan dağlık alanda; Pulur (2300 m), Otlukbeli (2520 m), Saruhan (2400 m), Çoşan (2963 m), Kop (2600 m), ve Çavuşkıran (2850 m) dağları güney kesimde batıda doğuya doğru sıralanır. Kuzey kesimde ise; Zülfe (2750 m), Kemer (2856 m), Soğanlı (2750 m), Haldize (3000 m), Kırklar (3350 m) dağları mevcuttur. Çoruh nehrinin çizmiş bulunduğu yayın orta bölümündeki sahanın doğusunda ise; Kaledere tepesi (2500 m) ve Ziyaret tepesi (2400 m) yer alır. İldeki Kop ve Soğanlı dağlarında çok sayıda yaylalar mevcuttur. Çoruh nehri ise 3239 metre yükseklikteki Mescit dağından doğarak güneydoğudan il sınırlarına girmekte ve Çoruh vadisine girerek ili terk etmektedir. İlin Soğanlı dağları üzerinde Haldizen (Balıklı Göl) ve Göloba (Atlı Göl) gibi bazı krater gölleri de mevcuttur. Nüfus Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri) Bayburt ili nüfusu: 86.047'dir. Bu nüfusun% 62,78'i şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 3.746 km2'dir. İlde km2'ye 23 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 26’dır.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,10 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ilçen: Aydıntepe (% 14,45) 04 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 3 İlçe, 5 belediye, bu belediyelerde 28 mahalle, ayrıca 170 köy bulunmaktadır. alıntı |
Yer İmleri |
Etiketler |
bayburt, genel, İli, Özellikleri |
Konu Araçları | |
Görünüm Modları | |
|
|
![]() |
||||
Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Yanıtlar | Son Mesaj |
Kocaeli İli Genel Özellikleri | Papatya | Marmara Bölgesi | 0 | 18 Şubat 2024 13:15 |
Çanakkale İli Genel Özellikleri | Papatya | Marmara Bölgesi | 0 | 18 Şubat 2024 13:10 |
Tekirdağ İli Genel Özellikleri | Papatya | Marmara Bölgesi | 0 | 18 Şubat 2024 13:04 |
Kırklareli İli Genel Özellikleri | Papatya | Marmara Bölgesi | 0 | 18 Şubat 2024 12:56 |
Aydın İli Genel Özellikleri | Papatya | Ege Bölgesi | 0 | 18 Şubat 2024 11:26 |
Forum | Yasal Uyarı |
Powered by vBulletin® Version 3.8.11 Copyright ©2000 - 2025, vBulletin Solutions Inc. Medyum Cavidan Hoca Forumda.Org, altyapısını oluşturan yazılım olan vBulletin®'i lisanslı kullanmaktadır. webmaster forum - webmaster forumu |
Forumda.Org, bir webmaster forumudur. Bu yüzden forumumuza kaydolan her üye, kontrol edilmeksizin içerik paylaşabilir. 5651 sayılı kanuna göre forum sitemiz yer sağlayıcı kapsamındadır. İçerik sağlayıcı değildir. İçerik sağlayıcı; içeriği üreten, yayımlayan forum üyesidir. Dolayısıyla bildirim almadığımızda içeriklerden yana yükümlülüğümüz doğmaz. Bu itibarla; paylaşılan materyallerden doğabilecek her türlü yasal sorumluluk paylaşımı gerçekleştiren kullanıcıya aittir. Forumda.Org, hiçbir yasal sorumluluk kabul etmemektedir. İllegal herhangi bir faaliyetin görülmesi durumunda bildirimi için İLETİŞİM linkindeki form doldurulursa, ilgili içeriğe ilişkin hukuki inceleme yapılacak ve en geç 48 saat içerisinde işlem gerçekleştirilip dönüş sağlanacaktır. 5101 sayılı yasayla değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video vb. eserlerin paylaşımı T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hak sahipliği verilmiş olan MÜ-YAP tarafından yasaklanmış olup, yasal işlem başlatılması durumunda, paylaşan kişilerin bilgileri müzekkere yazan yetkili makam ile paylaşılacaktır. |